Uşşaki Tarikatı

Mir’âtü’l-A’lâm ve Mişkâtü’l-Ahlâm, 18. yüzyılda yaşayan mutasavvıf-bürokrat Abdullah Salahi Uşşaki Efendi tarafından yazılmış, tasavvufi bazı terimleri açıklayan Türkçe mensur bir eserdir.

Fütûh-ı Salâhî ise bu eserin bir diğer adıdır.

Eserin ilk faslında harflerin ebced değerlerine göre varlık mertebeleri ve esmâullâh ile esmâ-i nebîdeki karşılıkları açıklanmaktadır. İkinci fasılda ise esmâ-i hüsnâda yer alan isimlerin başına “abd” kelimesi getirilerek oluşturulan ve tasavvuf ıstılâhında esmâ-i ilâhiyyenin tecellisine mazhar olmuş Abdullah’ları ifade eden “Abâdile”nin anlamları ele alınmaktadır.

Son fasıl ise salikler için bir seyr u sülûk rehberi mahiyetindedir.

Elinizdeki kitap, tasavvuf tarihinde “Türklerin İbnü’l-Arabî’si” ünvanıyla anılan Abdullah Salâhaddîn-i Uşşâkî`nin kaleme aldığı Mir’âtü’l-A‘lâm ve Mişkâtü’l-Ahlâm isimli eserdir. Bu eserin ilk faslında harflerin ebced değerlerine göre varlık mertebeleri ve esmâullâh ile esmâ-i nebîdeki karşılıkları açıklanmaktadır.

İkinci fasılda esmâ-i hüsnâda yer alan isimlerin başına “abd” kelimesi getirilerek oluşturulan ve tasavvuf ıstılâhında esmâ-i ilâhiyyenin tecellisine mazhar olmuş Abdullah’ları ifade eden “Abâdile”nin mânâları ele alınmaktadır. Tasavvuf yolunun menzillerine dair detaylı bir ıstılâhî çalışma olan son fasıl ise salikler için âdeta bir seyr u sülûk rehberi mahiyetindedir.

“Osmanlı’nın Şeyh-i Ekberi olarak bilinen, tarîk-i Uşşâkiyye-yi Halvetiyye’nin üçüncü pîri Şeyh Abdullah Salâhaddîn-i Uşşâkî velûd bir yazardır. Hem düz yazı hem şiir olarak pek çok esere imza atmıştır. Şiirde mahlâsı Salâhî’dir. Yaptığı bazı içtihatlarla tarîk-i Uşşâkiyye erkânının esas tertip edicisinin Salâhî Efendi olduğunu söylemek mübalağa olmaz. Son zamanlarda bu zatın eserleri üzerine bir hayli çalışma yapıldığını görmek irfan mirasımızı keşfetmek açısından mühimdir. Salâhî Efendi bu eserinde tasavvuf ilminin bazı mühim mevzularını tek tek ele alarak bu konular üzerinde açıklamalar yapmıştır.”