Abdullah Salâhî Uşşâkî hz.nin Farsçadan Türkçeye Tercüme ettiği Tasavvufî Eserler
Mahmûd Şebisterî (ö. 720/1320), Gülşen-i Râz, Mir’âtü’l-muhakkıkîn. Şebisterî’nin Farsça tasavvufî eseri Gülşen-i Râz Osmanlı döneminde Elvân-ı Şîrâzî (ö. 829/1426’dan sonra) tarafından manzum olarak Türkçeye tercüme edilmiştir71. Bu tercüme yeni harflere çevrilmiş ve neşr edilmiştir72. Muhammed b. Yahyâ Lâhîcî’nin (ö. 912/1506) yazdığı Mefâtîhu’l-i’câz fî şerhi Gülşen-i Râz isimli şerh, Osmanlı döneminde Cemâleddin Mahmud Hulvî (ö. 1064/1654) tarafından Câm-ı Dilnüvâz adıyla özetlenerek Türkçeye tercüme edilmiştir73. Bu tercüme yeni harflere çevrilerek yayınlanmıştır74. Lâhîcî’nin Farsça şerhinden istifadeyle Gülşen-i Râz Şerhi adıyla Türkçe bir eser kaleme almaya başlayan Ahmed Avni Konuk ise 157. beyte kadar gelebilmiş, eseri tamamlayamamıştır75. Bu çalışma da yeni harflere aktarılarak yayınlanmıştır76. Şebisterî’nin Mir’âtü’l-muhakkıkîn isimli Farsça eseri de Osmanlı döneminde Abdullah Salâhî Uşşâkî tarafından Türkçeye tercüme edilmiş ve bir mecmua içinde neşredilmiştir (İstanbul 1281, s. 95-106)77.
77 Matbû olmakla birlikte nâdir bulunan bu mecmuanın bir kopyası için bkz. Millet Ktp., Ali Emîrî Şer’iyye, nr. 212.
………
Muhammed Pârsâ (ö. 822/1420), Risâle-i Kudsiyye; Faslü’lhitâb; Risâle-i Keşfiyye. Risâle-i Kudsiyye: Nakşbendiyye tarikatına mensup Buharalı Muhammed Pârsâ’nın (ö. 822/1420), şeyhi Bahâeddîn Nakşbend’in sohbetlerinde tuttuğu notları bilâhare şerh etmesiyle meydana getirdiği Farsça bir eserdir. İçinde zikir, telvîn, temkîn, cem, fark, velâyet, fenâ ve bakâ gibi tasavvufî konular bulunmaktadır. Ahmed Tâhirî Irâkî (Tahran 1975) ve Melik Muhammed İkbâl (Râvelpindî 1975) tarafından tahkikli olarak neşredilen eser, Osmanlı döneminde Abdullah Salâhî Uşşâkî (ö. 1196/1782) tarafından Türkçeye çevrilmiş ve neşredilmiştir (İstanbul 1323/1905).
……..
Muhammed Pârsâ’nın diğer bir eseri olan Risâle-i Keşfiyye: Zikir, Hakîkat-ı Muhammediyye, kelime-i tevhîd, aşk, marifet, tevhîd, tecellî ve vahdet-i vücûdla ilgili Farsça bir eserdir96. Osmanlı döneminde Abdullah Salâhî Uşşâkî Efendi tarafından Risâle-i Vücûd Tercümesi adıyla Türkçeye çevrilmiştir97.
96 Bir nüshası için bk. Süleymaniye Ktp., Pertev Paşa, nr. 616, vr. 142b-148a.
97 Süleymaniye Ktp., Pertev Paşa, nr. 633, vr. 77b-94b. Yeni harfli neşri için bkz. Semih Ceyhan, Abdullah Salâhî Uşşâkî ve Vücûd Risâleleri, Marmara Ün. Sosyal Bilimler Ens., YL Tezi, İstanbul 1998.
Osmanlı Döneminde Farsçadan Türkçeye Tercüme Edilen Bazı Mühim Tasavvufî Eserler Prof.Dr. Necdet TOSUN