Uşşaki Tarikatı

Cemâleddin Uşşakî Tekkesi – Eyüp

Cemâlîzâde Tekkesi ‚Hirâmî Ahmed Paşa Tekkesi‛, ‚Şalcızâde Tekkesi‛, ‚Uşşâkî Eğrikapı Tekkesi‛, ‚Savaklar Tekkesi‛, ‚Cemâlî Efendi Tekkesi‛, ‚Cemâlîzâde Tekkesi‛, ‚Cemâleddîn-i Halvetî Tekkesi‛, ‚Cemâleddîn-i Uşşâkkî Tekkesi‛, ‚Seyyid Cemâl Efendi Tekkesi‛ gibi isimlerle tanınan tekke Eyüp Fethi Çelebi Mahallesi, Savaklar Caddesi Eğrikapı’nın hemen dışında, Eğrikapı savaklarının karşısında 104 ada, 6-7 parsel üzerinde yer almaktadır.

 Cemâlîzâde Tekkesi, Yeniçeri Ağası Vezir Hirâmî Ahmed Paşa (ö. 1008/1599) tarafından XVI. yüzyılın son çeyreğinde mescid-tekke olarak inşâ edilmiştir.

 Halvetîliğin Uşşâkiyye, Cemâliyye, Sünbüliyye ve Şa‘bâniyye kollarına bağlı olarak faaliyet gösteren tekkenin mukābele günü pazar olarak belirlenmiştir. Rehber-i Tekâyâ’da ise cuma olarak verilmiştir

Tekkenin ilk postnişîni Abdülehad en-Nûrî’nin halîfelerinden Mehmed Nazmî Efendi’nin (ö. 1112/1700) mürîdi Şeyh Mehmed Efendi (ö. 1114/1702) olması hasebiyle tekke, kurulduğu dönemlerde Halvetiyye’nin Sivâsiyye koluna bağlı olarak hizmet etmiştir. Halvetiyye tarîkatının Uşşâkiyye şûbesinin Cemâliyye kolunun kurucusu Cemâleddîn-i Uşşâkî’nin 1155/1742 yılında adı geçen tekkede postnişîn olması, vefatından sonra buraya defnedilmesi ile bahsi geçen tekke, Cemâlîliğin âsitânesi olmuştur. Söz konusu tekke, 1251/1835 yılına kadar Cemâleddîn-i Uşşâkî’nin neslinden gelen meşâyıhın tasarrufunda kalmış ve ‚Cemâlizâde‛ adı ile ünlenmiştir. 1251/1835 yılından sonra ise Halvetiyye’nin Sünbûlî ve Şa‘bânî kollarına intikāl etmiştir.

 Sabih Ali efendi mescit-tevhidhaneye bir minber koydurarak, tekkenin yanına bir mektep inşa ettirir. Çeşitli dönemlerde onarılan yapı günümüzdeki şeklini son devirde almıştır.1905 yılında II.Abduhamid’in bendeganından Hamdi bey tekkeyi yeniden inşa ettirmiştir. Türbe harim bölümünden yüksek tutulmuş, duvarla ayrılmayarak bir mekan bütünlüğü içinde mescitle kaynaştırılmıştır.Türbenin pencereleri II.Mahmud devrinin ampir üslubunu yansıtır.Türbe önünde ise yapının banisi Hırami Admed Paşa yatmaktadır.

kaynaklar :

TANMAN M. BAHA DBİA c4,1993 İstanbul

ŞEYH MEHMED CEMÂLEDDÎN-İ UŞŞÂKÎ VE CEMÂLÎZÂDE TEKKESİ Nuran ÇETİN

Esin Demirel İşli, ‚İstanbul Tekkeleri Mimarisi Eklentileri ve Restorasyonu‛ (Doktora tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 1998), 46;